5 Adımda Z Kitap Nedir? Nasıl Kullanılır?

Z kitap; basılı ders kitaplarının ve diğer eğitim materyallerinin video, görsel, ses, bağlantı, animasyon ve diğer interaktif araçlar kullanılarak zenginleştirilmiş dijital ürünlerdir. Sadece yazılı metinlerden ibaret olmayan, öğrencilerin aktif katılımını sağlayan araçlarla zenginleştiren ve öğrenme sürecini etkileşimli hale getiren dijital kitaplardır. E-kitaplardan farklı olarak öğrencilerin aktif katılımını sağlayan video, görsel ve interaktif araçlar içerir. Öğrencileri sürece aktif olarak dahil eder.

Teknolojinin eğitim süreçlerinde daha aktif bir şekilde kullanılmaya başlanmasıyla birlikte ortaya çıkan ürünlerdir. Türkiye’de Fatih Projesi kapsamında okullarda kullanılmaya başlanan akıllı tahtalarla birlikte uygun dijital araçlar da geliştirilmiştir. Z kitap da bu ürünlerden biri olup, günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Z Kitap Nedir?

Z kitap; zenginleştirilmiş kitap anlamına gelir. Geleneksel kitapların dijital ortama aktarılması, daha sonra multimedya ve interaktif araçlarla desteklenmesiyle oluşur. Kitapların PDF formatlarından çok daha farklı bir yapıya sahiptir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından başlatılan Fatih Projesi ile çok daha yaygın hale gelmiştir.

Z kitap; ses, video, animasyon, harita, tablo, etkileşimli testler ve simülasyonlar içerir. Çoklu ortam unsurları kullanılarak zenginleştirilmiştir. Öğrencilerin öğrenme süreçlerine aktif olarak dahil olmasına imkan verir. Böylece öğrenme süreçlerinin daha ilgi çekici ve eğlenceli olmasına olanak tanır.

Z-kitap Türkçe olarak ve MEB müfredatına uygun olacak şekilde hazırlanır. Akıllı tahtalar, tabletler, bilgisayarlar ve mobil cihazlarda kullanılır. Kullanılacak cihazın işletim sistemine uygun versiyonunun tercih edilmesi gerekir.

Z Kitap Nasıl Kullanılır?

Z kitap ücretsiz veya ücretli şekilde sunulan dijital araçlardır. Bu araçlara ücretsiz ulaşılabilecek temel nokta, Milli Eğitim Bakanlığı’nın EBA platformudur. EBA platformuna giriş yapan öğrenci ve öğretmenler, ilgili araçları ücretsiz olarak indirebilir. Z-kitap indir ücretsiz işlemini yaparken, dijital ürünün kullanılacağı cihazın işletim sisteminin dikkate alınması gerekir.

Bu dijital ürünler sadece MEB tarafından değil, farklı yayınevleri tarafından da sunulur. Z-kitap kütüphane olarak da isimlendirilen bir sayfadan, farklı derslere ve konulara ilişkin dijital kitaplar sunulur. İndirme işleminin ücretli ve ücretsiz olacağı, tamamen ilgili yayınevinin politikasına göre değişir.

İndirme süreciyle ilgili bilinmesi gereken bir diğer önemli nokta ise inecek dosyaların PDF olmamasıdır. E-kitaplar indirildiğinde büyük PDF formatında olduğu görülür. Z kitap ise bir uygulamadır. İndirildikten sonra kurulması ve daha sonra kullanılmaya başlanması gerekir. Kullanım adımları aşağıdaki gibidir:

1 – Erişim

İlk olarak z kitaplara erişilmesi gerekir. EBA ve benzeri platformlardan bu kitapların indirilmesi mümkündür. Özellikle yayınevlerinin neredeyse tamamının çıkardıkları konu anlatımlı kitaplara yönelik z kitaplar çıkardığı bilinir. Z-kitap indir PDF gibi seçeneklerle ilgili dijital ürünler indirilir. Bu ürünler PDF formatında olmayıp, bir uygulama şeklindedir. PDF formatındakilerin etkileşimli olmadığı ve klasik e-kitaplardan farksız olduğu unutulmamalıdır.

2 – Kitap Seçimi

EBA veya benzeri platformlarda bulunan z-kütüphaneler, kullanıcılara farklı seçenekler sunar. Bu seçenekler üzerinden öğrencilerin sınıfına ve seviyesine uygun kitapların seçilmesi gerekir. Birçok platformda kitaplar kendi içerisinde kategorize edildiği için seçim süreci son derece kolaydır.

3 – Kurulum

Çevrimiçi kullanılan z-kitaplar için herhangi bir kurulum gerekmez ve online ortamda ilgili dijital ürünler direkt olarak kullanılmaya başlanır. Ancak çevrimdışı versiyonlarının kullanımı için kuruluma ihtiyaç duyulur.

Kurulum ise çok kolaydır. Tek tıkla kurulum başlar ve saniyeler içerisinde tamamlanır. Burada kullanıcıların cihazlarının işletim sistemine uygun z-kitapları indirmesi kritik önemdedir. Zira z kitap indirirken Android, iOS ve Windows için farklı seçenekler olduğu görülür.

4 – Etkileşim

Kurulumdan sonra z kitap açılır ve direkt kullanılmaya başlanır. Derse ve konuya bağlı olarak içerisindeki dijital materyaller farklılık gösterir. Bazı konularda animasyonlar, etkileşimli araçlar ve diğer multimedya materyalleri yoğun olarak fark edilirken, bazılarında ise daha sınırlı şekilde etkileşimli araçlar yer alabilir.

Kullanım için dijital ürünün yönlendirmelerinin takip edilmesi yeterli olacaktır. İlk kullanımda verilen direktifler ve yapılan yönlendirmeler izlenerek kullanım kolay bir şekilde gerçekleştirilir.

5 – Ölçme ve Değerlendirme

Z kitap, ölçme ve değerlendirme süreçlerine de direkt olarak katkı verir. Bu araçlar, etkileşimli olarak örneklerin ve soruların çözümüne olanak sağlar. Sonrasında ise çözülen soruların yanıtlarını kontrol ederek öğrencilere geri bildirimler verir. Böylece kullanım sürecinde ölçme ve değerlendirme de yapılır.

Z-kitaplar, kullanım konusunda ciddi kolaylık sağlar. Akıllı cihaz kullanımına aşina olan öğrenci ve öğretmenler zorlanmadan bu dijital araçları etkili olarak kullanır. Kullanım öncesinde herhangi bir eğitim alınmasına çoğu zaman ihtiyaç duyulmaz.

Z Kitap Hangi Cihazlarda Kullanılır?

Z-kitaplar, akıllı cihazlardan bilgisayarlara kadar birçok cihazda sorunsuz olarak kullanılır. Kullanıldıkları cihazlara yönelik detaylar aşağıdaki gibidir:

Günümüzde neredeyse tüm cihazlar ve işletim sistemleri için uygun z kütüphane seçenekleri vardır. Kullanıcılar, kendi ihtiyaçlarına göre uygun olan seçeneği direkt olarak kullanmaya başlayabilir.

İlginizi Çekebilir: Kadın Bilim İnsanları

Z Kitap Ne İşe Yarar?

Z-kitaplar, farklı amaçlar için geliştirilmiş etkileşimli araçlardır. Bu araçların öne çıkan yararlarından bazıları aşağıdaki gibidir:

• Etkileşimli öğrenme, en önemli yararıdır. Video, animasyon ve interaktif testler türünden çoklu ortam materyallerini kullanarak öğrencilerin aktif olarak sürece dahil olmasını sağlar. Öğrenme süreçlerini daha eğlenceli hale getirir.
• İçeriği oldukça zengindir. İsmi de “zenginleştirilmiş kitap” ifadesinden gelir. Farklı öğrenme stillerine hitap edecek görsel ve işitsel etkileşimli materyallere sahiptir.
• Erişimi son derece kolaydır. Online olarak bu araçlara erişim sağlanabilir. Ayrıca çevrimdışı kullanım için okulda, evde ya da benzeri türden bir yerde ilgili cihazlar kullanılabilir.
• Öğrenme materyallerine 7/24 erişim imkanı verir. Online veya çevrimdışı seçenekler tercih edilerek kullanıcılar materyallere çok kolay bir şekilde ulaşır.
• Ölçme ve değerlendirme, bu araçların sağlamış olduğu bir diğer önemli avantaj olarak dikkat çeker. İnteraktif değerlendirme araçlarıyla öğrencilerin kazandığı bilgi ve becerileri ölçer ve hızlı şekilde değerlendirerek geri bildirim verir.
• Güncellenebilir yapıda olması, bir diğer önemli yönüdür. Eğitim ve öğretim programındaki değişikliklere hızlı şekilde uyum sağlar ve içeriği güncellenir.

Eğitim sürecinde çok daha yaygın şekilde yer alan bu araçlar, öğrenci ve öğretim süreci beklentilerini karşılama konusunda oldukça başarılıdır.

Z Kitap ile E-Kitap Farkı

Z kitap, yani zenginleştirilmiş kitap ile e-kitapların aynı olduğu düşünülür. Ancak söz konusu dijital varlıklar tamamen birbirinden farklıdır. E-kitaplar, klasik kitapların dijital ortamlardaki versiyonları olarak ifade edilebilir. Sayfaların taranarak dijital ortama aktarılmasıyla oluşur. Çoğunlukla PDF formatındadır. Tablet ve bilgisayar gibi araçlarda, tıpkı klasik kitaplar gibi okunabilir, incelenebilir.

Zenginleştirilmiş kitap olan z-kitaplar ise sadece metinlerden meydana gelmez. İçerisinde videolar, sesler, animasyonlar ve simülasyonlar gibi interaktif materyaller de taşır. Çoklu ortam öğeleri taşıyarak öğrencilerin aktif olarak öğrenme süreçlerine dahil olmasına imkan verir.

Z Kitabın Avantajları ve Dezavantajları

Z-kitaplar, esneklik sağlayan araçlardır. Her yerde bu araçlara erişme imkanı vardır. Sınıfta, evde veya daha farklı alanlarda, üstelik 7/24 öğrenme materyallerine erişim sağlanabilir. İçerisindeki multimedya materyalleriyle öğrencilerin ilgisini çeker ve öğrenme süreçlerini çok daha keyifli hale getirir. Basılı kitaplara olan ihtiyacı azaltarak doğanın korunmasına katkı sunar.

Birçok avantajı olmasına karşın teknik sorunlar, yazdırma sınırlamaları ve erişim kısıtlamaları gibi dezavantajlara da sahiptir. Ancak bunlar zamanla daha düşük seviyeye getirilmektedir.

Sık Sorulan Sorular

Z kitap ile ilgili merak edilen hususlar ve bunlara ilişkin detaylar aşağıda yer almaktadır.

1 – Z Kitap Ücretli Mi?

Z kitap, ücretli ve ücretsiz seçeneklere sahiptir. EBA gibi Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı platformlardan ilgili kitaplar ücretsiz olarak indirilir ve kullanılır. Yayınevlerinin sitelerinden bu kitapları indirmek içinse belirli bir ücretin ödenmesi veya basılı kitabın satın alınması gerekir.

2 – Z Kitap İçin Hangi Program Kullanılır?

Z kitap kullanımı için farklı bir programa ihtiyaç duyulmaz. İndirilen Z kitaplar direkt olarak tablet veya bilgisayarda kullanılır. İlgili dosyalar, kendilerini açacak programla birlikte indirilir. Burada önemli olan cihazın işletim sistemine uygun bir seçeneğin tercih edilmesidir.

3 – Z-Kitap ile E-Kitap Arasındaki Fark Nedir?

E-kitap, basılı kitapların taranarak dijital ortama aktarılmış versiyonlarıdır. Z kitap ise bundan çok daha fazlasıdır. Normal kitaplardaki metinlere ek olarak videolar ve etkileşimli materyaller içerir.

4 – Z Kitap PDF’ye Çevrilebilir Mi?

Z kitap, tamamen PDF’ye çevrilemez. Zira içerisindeki videoların veya etkileşimli araçların PDF dosyasına aktarılması söz konusu değildir. Sadece metinlerin ve görsellerin aktarılması mümkün olabilir. Bu tip durumda ise ilgili dosya artık bir e-kitaba dönüşür.

5 – Z Kitap Nereden İndirilir?

EBA gibi platformlar ve yayınevlerinin sitelerinden z kitap indirilebilir.