Makber şiiri, şairin kendi yaşamından ziyade Türk edebiyatının en dokunaklı ve en trajik dönemlerinden birinin yansımasıdır. Şiirin ardında yatan hikaye, derin bir aşkın ve ölüm karşısında duyulan isyanın iç içe geçtiği bir dramdır. Makber şiiri, sadece bir yas şiiri olmanın ötesinde, eşinin yokluğuna isyan eden bir adamın hikayesidir.
Bu Yazımızda Neler Var :
Ölümün Gölgesindeki Aşk Dolu Bir Hikaye- Makber Şiir’inin Hikayesi
Abdülhak Hamit in hayatının aşkı Fatma Hanım hakkında ayrıntılı bilgiler kısıtlı olsa da dönemin kayıtları onun zekası, kültürü ve modern kadın profiline yansıtan bir kişiliğe sahip olduğunu belirtiyor. Devlet memuru olarak görev yaparken tanışan ve evlenen çift, diplomatik görevleri sonucu Paris’e taşınırlar. Hayatlarının en yoğun aşk ve mutlu dönemi olmuştur.
Fatma Hanım’ın verem hastalığına yakalanmasıyla birlikte mutluluklarına gölge düşer. Doktorların tavsiyesi üzerine Hindistan’ın Bombay şehrine hava değişimine giderler ve ne yazık ki Fatma Hanım 1885 yılında Bombay da hayata gözlerini kapatır. Fatma Hanım’ın ölümü Abdülhak Hamit için yıkıcı bir darbe olurken, şair ızdırap ve kederle birlikte Fatma Hanım’ın mezarı başında Makber şiiri’ ni yazmıştır.
Abdülhak Hamit Tarhan’ın Makber Şiiri Hangi Döneme Aittir?
Makber şiiri, Tanzimat dönemine ait eserler arasındadır. Tanzimat, birinci dönem ve ikinci dönem olmak üzere ayrılmaktadır. Abdülhak Hamit Tarhan, ikinci kuşak Tanzimat ikinci dönemine ait bir sanatçıdır ve “sanat, sanat içindir” anlayışı baskın durumdadır.
Şiir, 1885 yılında kaleme alınmış olup, Tanzimat döneminin sonlarına doğru Servet-i Fünun Dönemi’ne geçişin ayak seslerinin duyulmaya başlandığı bir evrede ortaya çıkmıştır. Şairin yazdığı şiir kitaplarından bazılarını tablodan inceleyebilirsiniz.
| Eser İsmi | Tarihi | Açıklama |
| Sahra | 1879 | Çıkan ilk şiir kitabıdır. Kentten doğaya kaçış ve doğaya hayranlığı anlatır. |
| Makber | 1885 | Eşinin ölümü ile yaşadığı derin acıyı anlatır. |
| Ölü | 1886 | Makber şiiri ile benzer temaları taşıyan bu şiir de eşinin vefatı üzerine yazılmıştır. |
| Hacle | 1886 | Eşinin ölümü üzerine yazılan bu şiirde, gelin odası veya gerdek odası anlamına gelen “Hacle” toprağın koynuna verdiği eşini anlatmaktadır. |
| Baladan Bir Ses | 1912 | Şiirlerde genellikle derin düşünceler, metafizik ve felsefi konular ön plandadır. |
| Validem | 1913 | Annesine duyduğu sevgi ve saygıyı dile getiren bir şiirdir. Sıcak ve samimi bir üslup taşımaktadır. |
Abdülhak Hamit Tarhan- Makber Şiiri Nazım Biçimi Nedir?
Makber şiiri, Türk şiirindeki divan edebiyatı nazım şekillerinden farklı ve serbest bir yapıya sahiptir. Bu durum, Abdülhak Hamit Tarhan’ın Tanzimat döneminin ikinci kuşağında getirdiği en büyük yeniliklerden biridir. Makber için şunları söyleyebiliriz:
- Serbest Müstezat Eğilimi: Şiirde, yer yer müstezat atın izleri görülse de tam anlamıyla bir müstezat değildir. Nazım şekli oldukça serbest kullanılmış; kendi duygusal yoğunluğuna ve anlatımına göre dizelerin uzunluğu ve kısalığı ayarlanmıştır. Bu dönem için bu serbestlik oldukça yenilikçi bir yaklaşımdır.
- Biçimsel Çeşitlilik ve Esneklik: Şiir, tek tip bir kafiye düzeni ya da dizi sayısıyla sınırlı kalmaz; farklı kafiye örgülerine ve mısra sayılarına şiirlerde rastlamak mümkündür. Duygusal yoğunluğu ve düşünsel derinliği, katı biçimsel kuralların önüne geçiren bir şiirdir.
- Aruz Vezni Kullanımı: Şair, Makber Şiir’ini yazarken aruz veznini kullanmaya devam etmiştir; ancak aruz veznini divan şairlerine göre çok daha serbest ve esnek bir şekilde uygulamıştır. Aruz vezni kalıplarını kırmaktan asla çekinmemiş, anlamı ve akışını desteklemek için aruz kalıplarını ustaca eğip bükerek kendine göre uyarlamıştır.
Makber Şiiri Sözleri – Hicranın Yankıları
Abdülhak Hamit Tarhan, “Makber” şiirindeki “Gönlümde hicranlar kaldı” cümlesinde, dünyadaki yok oluşun iç dünyasına yansımasını anlatmaktadır.
Eyvah! Ne yer ne yâr kaldı,
Gönlümde hicranlar kaldı.
Şimdi neyim var benim, ah!
Gönlümde sensin, ey canım!
Almaz bunu, havsalam, hayâlim! Aklı hayali almayan acı çekme durumu ve zihinsel olarak bunu idrak etmesini anlatıyor.
Çık Fâtıma, ledden kıyam et: Eşine olan özlemi ve onu geri getirme isteğini anlatır.
Yâdımdaki hâline devam et: Eşini sadece hayallerde değil fiziksel olarak da görme isteğini anlatır.
Sık Sorulan Sorular
Makber Şiiri araştıran kullanıcıların merak ettiği diğer sorular şunlardır:
1-Makber Şiirinin Hikayesi Nedir?
Makber şiiri, Abdülhak Hamit Tarhan’ın çok sevdiği eşinin ölümünden sonra, içerisine düştüğü duygu durumunu anlatır. Duyduğu derin aşk ve ani ölümle yaşadığı acının dışa vurumu olan bu şiir, adından oldukça söz ettirmiştir.
2-Makber Şiiri Kim İçin Yazıldı?
Abdülhak Hamit Tarhan’ın eşine yazılmıştır. Ölümü sonrası tarifsiz acı, şairi derinden sarsar ve eşinin mezarı başında yas tutmakla kalmaz, aynı zamanda ölümün sırrını ve varoluşun anlamını sorgulamaya başlar. Kısacası, Makber şiiri Abdülhakk’ın eşi Fatma Hanım’a yazılmıştır.
3-Karısı Öldükten Sonra Hemen Evlenen Şair Kimdir?
Abdülhak Hamit Tarhan’ın hayatı boyunca toplamda 4 evliliği olmuştur:
- Fatma Hanım (1871-1885)
- Nelly Clower (1890- 1911).
- Cemile Hanım (1911- Bu evliliği sadece 20 gün sürmüştür)
- Lucienne Tarhan (1912- 1920)